Rzadki uraz aparatu więzadłowego kolana – uszkodzenie więzadła krzyżowego tylnego (PCL)
Zespół operacyjny na czele z operatorem lek. Filipem Adamcewiczem oraz z lek. Marcinem Szmyrem i lek. Grzegorzem Bromberem wykonał skomplikowaną operację rekonstrukcji izolowanego uszkodzenia więzadła krzyżowego tylnego (PCL) minimalnie inwazyjną metodą artroskopii. Izolowane uszkodzenie tego więzadła jest rzadkim typem urazu i stanowi około 4% uszkodzeń więzadłowych w stawie kolanowym. Najczęściej wraz z urazem PCL dochodzi dodatkowo do uszkodzenia bocznego lub rzadziej przyśrodkowego kompleksu więzadłowego.
Funkcja więzadła krzyżowego tylnego
Więzadło krzyżowe tylne jest jednym z głównych więzadeł stabilizujących staw kolanowy. Znajduje się ono w centralnej części stawu i odgrywa kluczową rolę w utrzymywaniu stabilności kolana, przeciwdziałając przemieszczeniom kości piszczelowej względem kości udowej do tyłu. Jest ono niezwykle ważne podczas aktywności, które wymagają zginania i prostowania kolana, takich jak chodzenie, bieganie czy skakanie.
Najczęstsze przyczyny uszkodzenia więzadła krzyżowego tylnego
Uszkodzenie więzadła krzyżowego tylnego najczęściej występuje w wyniku bezpośredniego urazu, takiego jak silne uderzenie w przód kolana, często zgiętego pod kątem, co powoduje nagłe przesunięcie kości piszczelowej do tyłu. Do takich urazów może dojść w wyniku wypadków samochodowych, gdy kolano uderza o deskę rozdzielczą, a także podczas sportów kontaktowych, takich jak piłka nożna, rugby czy koszykówka. Kiedy jednak mechanizm urazu jest przeprostny zazwyczaj uszkodzeniu ulega zarówno więzadło krzyżowe tylne PCL jak i przednie ACL.
Leczenie zachowawcze uszkodzonego więzadła krzyżowego tylnego
W przeciwieństwie do uszkodzeń więzadła krzyżowego przedniego ACL, w uszkodzeniach PCL możliwe jest skuteczne leczenie zachowawcze. Leczenie nieoperacyjne uszkodzenia więzadła krzyżowego tylnego jest zazwyczaj zarezerwowane dla przypadków niskiego stopnia uszkodzenia, gdzie strukturalna integralność więzadła jest częściowo zachowana, a staw kolanowy jest stabilny. Obejmuje ono przede wszystkim stosowanie unieruchomienia w postaci specjalistycznej ortezy, której zadaniem jest niwelowanie napięcia mięśni zginaczy uda zapobiegając dalszym uszkodzeniom i zapewniając optymalne warunki do gojenia. Fizjoterapia odgrywa kluczową rolę w rehabilitacji, koncentrując się na wzmocnieniu mięśni otaczających kolano i poprawie zakresu ruchu. Okres rehabilitacji przy uszkodzeniach małego stopnia trwa około 3 miesięcy.
Leczenie operacyjne uszkodzonego więzadła krzyżowego tylnego
Leczenie operacyjne jest zwykle wskazane w przypadkach ciężkich uszkodzeń, gdy więzadło jest całkowicie zerwane (uszkodzenie III stopnia), a kolano staje się niestabilne (dodatni test szufladkowy tylny wynosi powyżej 10 mm). Do obiektywnej i dokładnej oceny stopnia uszkodzenia PCL wykonanie samego testu szuflady tylnej jest jednak niewystarczające. U pacjentów z podejrzeniem takiego urazu wykonujemy dodatkowo RTG obciążeniowe (stresowe) więzadła krzyżowego tylnego. Ze względu na zwiększoną precyzję w ocenie stopnia i rodzaju uszkodzenia, takie badanie obciążeniowe traktujemy jako niezbędny element leczenia pacjentów z uszkodzeniem więzadła stawu kolanowego.
Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu podpajęczynówkowym blokującym czucie poniżej pasa. Artroskopia jako minimalnie inwazyjna technika chirurgiczna, jest jednym z najczęściej stosowanych sposobów leczenia operacyjnego PCL. Podczas zabiegu chirurg wprowadza artroskop, czyli cienką kamerę, do stawu kolanowego, co pozwala na dokładną ocenę uszkodzenia oraz wprowadzenie instrumentów chirurgicznych. Rekonstrukcja więzadła krzyżowego tylnego PCL jest trudną technicznie operacją. Standardowo polega na odtworzeniu ciągłości anatomicznej więzadła i jego funkcji przy użyciu tkanek własnych pacjenta czyli przeszczepu autologicznego. Są to najczęściej ścięgno mięśnia półścięgnistego i smukłego lub część więzadła rzepki. W niektórych przypadkach wykorzystuje się również przeszczepy allogeniczne czyli pochodzące od zmarłego dawcy z banku tkanek. Pobranie przeszczepu za pomocą niewielkiego nacięcia i jego odpowiednie przygotowanie odbywa się jednoczasowo podczas operacji rekonstrukcji PCL. Po opracowaniu przez operatora uszkodzonych struktur w stawie, gotowy przeszczep mocowany jest za pomocą pętli połączonej z małą blaszką w kości udowej oraz śrubą w kości piszczelowej. Po rekonstrukcji więzadła z użyciem przeszczepu ścięgnistego ulega on biologicznej przebudowie w środowisku stawu tworząc w efekcie tkankę odpowiadającą parametrami tkance więzadłowej. Operacja jest wykonywana w sposób bezkrwawy, ponieważ na czas zabiegu na udo zakładana jest specjalna opaska uciskowa.
Rehabilitacja pooperacyjna
W zależności od zastosowanej techniki i obrazu klinicznego, hospitalizacja w naszym szpitalu po operacji uszkodzonego PCL trwa zazwyczaj około 2-3 dni. Po zabiegu pacjentowi zostaje założona specjalna orteza, która ogranicza możliwość rozciągnięcia lub uszkodzenia zrekonstruowanego więzadła. Długotrwała rehabilitacja pooperacyjna wymaga dużego zaangażowania ze strony pacjenta i jest kluczowym elementem leczenia, który ma na celu przywrócenie pełnej funkcji kolana. Początkowo koncentruje się na redukcji bólu i obrzęku, a także na wczesnym uruchomieniu stawu. Z czasem rehabilitacja obejmuje bardziej intensywne ćwiczenia wzmacniające, rozciągające i koordynacyjne, mające na celu odbudowę siły mięśniowej i poprawę stabilności stawu kolanowego.