Czym jest stopa płasko-koślawa?
Stopa płasko-koślawa jest deformacją stopy charakteryzującą się obniżeniem łuku podłużnego stopy oraz zwiększoną pronacją, czyli skręceniem stopy na zewnątrz pod obciążeniem, a ustępującą w odciążeniu stopy. W tej deformacji pięta ustawia się w pozycji koślawej, co oznacza, że jest skierowana na zewnątrz, a przodostopie ulega rotacji zewnętrznej i odwiedzeniu. Stopa płasko-koślawa może być wrodzona lub nabyta i występuje zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, przy czym u dorosłych najczęściej dotyka kobiet między 40, a 60 rokiem życia. U dzieci często jest to stan fizjologiczny, który może ulec samoistnej korekcji wraz z rozwojem, jednak w niektórych przypadkach konieczne jest leczenie. Najczęstszą przyczyną powstawania patologicznej stopy płasko-koślawej u dzieci są choroby wrodzone. Do przyczyn występowania stopy płasko-koślawej u dorosłych najczęściej zaliczane są:
– zwiększona masa ciała,
– zaburzenia osiowe stawów kolanowych,
– skrócenie mięśnia brzuchatego łydki lub ścięgna Achillesa,
– niewystarczająca jakość tkanki łącznej.
Objawy stopy płasko-koślawej mogą obejmować ból stopy, niewielki obrzęk, zmęczenie nóg, problemy z chodzeniem oraz trudności w noszeniu niektórych rodzajów obuwia. W przypadku dzieci, nieleczona stopa płasko-koślawa może prowadzić do problemów z postawą i chodem, a u dorosłych może powodować przeciążenia innych stawów, takich jak kolana czy kręgosłup, prowadząc do dalszych komplikacji zdrowotnych.
Ta deformacja może mieć różny stopień nasilenia, a jej klasyfikacja opiera się na kilku kryteriach, takich jak kąt koślawości pięty, stopień obniżenia łuku podłużnego oraz zakres ruchomości stawu podskokowego. Wyróżniamy 5 głównych klas:
– Klasa A: zniekształcenie koślawe stępu
– Klasa B: zniekształcenie odwiedzeniowe śródstopia i przodostopia
– Klasa C: szpotawe zniekształcenie przodostopia/niestabilność kolumny przyśrodkowej
– Klasa D: podwichnięcie okołoskokowe/przemieszczanie
– Klasa E: niestabilność stawu skokowo-goleniowego
Deformacji płasko-koślawej mogą towarzyszyć różne zaburzenia towarzyszące:
– przykurcz mięśnia brzuchatego łydki lub ścięgna Achillesa,
– zmiany zwyrodnieniowe stawu skokowo-piętowego i/lub skokowo-łódkowego,
– obecność dodatkowej kości łódkowatej,
– odwiedzenie i pronacja przodostopia (częściej u dorosłych).
Jedną z metod leczenia stopy płasko-koślawej jest artroereza podskokowa. To minimalnie inwazyjny zabieg chirurgiczny stosowany w leczeniu deformacji stopy, zwłaszcza stopy płasko-koślawej. W bardziej zaawansowanych przypadkach można wykonać np. operację potrójnej artrodezy.
Czym jest artroereza podskokowa?
Artroereza podskokowa jest nowoczesną techniką chirurgiczną stosowaną w leczeniu deformacji stopy płasko-koślawej, zwłaszcza u dzieci i młodzieży. Zabieg polega na wprowadzeniu specjalnego implantu do przestrzeni między kością skokową a kością piętową, w tzw. zatokę stępu. Implant ten stabilizuje staw podskokowy, co pomaga w korekcji nieprawidłowego ustawienia stopy, przywracając jej naturalne łuki i właściwą funkcję.
Implanty używane w artroerezie podskokowej są zazwyczaj wykonane z biokompatybilnych materiałów, takich jak tytan czy polietylen, które są dobrze tolerowane przez organizm i minimalizują ryzyko reakcji alergicznych. Procedura jest minimalnie inwazyjna, co oznacza, że wymaga jedynie niewielkich nacięć, a czas rekonwalescencji jest krótszy w porównaniu do bardziej rozległych operacji korekcyjnych.
Jak przebiega zabieg artroerezy podskokowej?
Zabieg artroerezy podskokowej jest przeprowadzany zazwyczaj w znieczuleniu podpajęczynówkowym, w którym uzyskujemy czasowe i odwracalne przerwanie przewodnictwa nerwowego (czuciowego jak i ruchowego) co skutkuje brakiem czucia bólu, temperatury, dotyku jak i możliwości ruchu w obszarze znieczulonym. Operacja zaczyna się od wykonania niewielkiego nacięcia na bocznej stronie stopy, które pozwala na dostęp do stawu podskokowego. Następnie chirurg precyzyjnie umieszcza implant w zatoce stępu, co powoduje stabilizację stawu i korekcję deformacji stopy. Lekarz dobiera odpowiedni rozmiar implantu tak, aby umieszczony w zatoce stępu ograniczał ruchy w stawie skokowym dolnym w optymalnym zakresie.
Cały zabieg trwa zazwyczaj do 60 minut, a pacjent po krótkim pobycie w szpitalu może wrócić do domu. Po operacji zaleca się stosowanie specjalnego obuwia ortopedycznego oraz unikanie nadmiernego obciążania stopy przez okres kilku tygodni. W przypadku dzieci, implant może pozostać w stopie do momentu zakończenia wzrostu, po czym może być usunięty lub pozostawiony, jeśli nie powoduje dolegliwości.
W bardziej zaawansowanych przypadkach często występuje również przykurcz ścięgna Achillesa. Należy wykonać jednoczasowo wydłużenie tego ścięgna. W naszym ośrodku wykorzystywana jest minimalnie inwazyjna metoda przezskórnego wydłużenia ścięgna Achillesa. Chirurg wykonuje 3 niewielkie nacięcia (około 1 cm długości) na tylnej części nogi, poprzecznie do przebiegu ścięgna Achillesa. Nacięcia te umożliwiają dostęp do ścięgna bez konieczności jego pełnego odsłonięcia. Dokonuje się kontrolowanych przecięć (tenotomii) w ścięgnie Achillesa. Przecięcia te powodują częściowe rozdzielenie włókien ścięgna, co pozwala na jego wydłużenie. Dzięki małym nacięciom, minimalizuje się ryzyko uszkodzenia okolicznych tkanek. Na końcu noga zostaje unieruchomiona w specjalnej szynie lub opatrunku gipsowym, aby zapewnić stabilność i odpowiednie warunki do gojenia.
Rekonwalescencja po artroerezie podskokowej jest stosunkowo szybka, a pacjenci zazwyczaj wracają do pełnej aktywności w ciągu kilku miesięcy. Kluczowe jest jednak przestrzeganie zaleceń lekarza oraz regularne wizyty kontrolne, aby monitorować postępy leczenia i w razie potrzeby dostosować plan rehabilitacji. Artroereza podskokowa jest skuteczną i bezpieczną metodą korekcji stopy płasko-koślawej, która znacząco poprawia jakość życia pacjentów i redukuje ryzyko dalszych powikłań zdrowotnych.