Zespół operacyjny Lubuskiego Centrum Ortopedii przeprowadził skomplikowaną operację artrodezy stawu kolanowego!
Czym jest artrodeza?
Artrodeza jest wyjątkową operacją wykorzystywaną w leczeniu zaburzeń, deformacji i zwyrodnień w obrębie stawu, np. kolanowego. Artrodeza oznacza celowe zablokowanie ruchu w operowanym stawie przez zrost sąsiadujących kości tworzących dany staw. Operacja ta w obrębie kolana była zabiegiem wyjątkowym i niezwykle skomplikowanym, ponieważ gwóźdź usztywniający staw należało umieścić w loży, która zaczyna się przy stawie biodrowym, a kończy przy stawie skokowym, obejmując praktycznie całą kończynę dolną.
W jakich schorzeniach znajduje zastosowanie artrodeza?
Zabieg usztywnienia stawu stosujemy w przypadku zniszczonych stawów u osób, u których zakończony został wzrost szkieletu, chorych z deformacjami towarzyszącymi zmianom zwyrodnieniowym, w postseptycznym zapaleniu stawów, w przypadku braku możliwości wykonania endoprotezoplastyki lub też po nieudanej bądź zakażonej alloplastyce stawu kolanowego. Do przyczyn wykonania zabiegu należą również rozległe urazy oraz ból niepoddający się leczeniu farmakologicznemu i innym zabiegom chirurgicznym.
Jak przebiega zabieg?
Istnieją różne sposoby wykonania zabiegu artrodezy stawu kolanowego, jednak dziś skupimy się na artrodezie z wykorzystaniem gwoździa śródszpikowego. W zależności od typu gwoździa wyróżnia się dwie główne techniki, z czego każda ma swoje plusy i minusy. Podczas zabiegu stosuje się głównie znieczulenie podpajęczynówkowe, w którym uzyskujemy czasowe i odwracalne przerwanie przewodnictwa nerwowego (czuciowego jak i ruchowego) co skutkuje brakiem czucia bólu, temperatury, dotyku jak i możliwości ruchu w obszarze znieczulonym.
Pierwszy sposób rozpoczyna się od przecięcia skóry i struktur podskórnych w okolicy rzepki tak, aby dotrzeć do kości. Drugim wykonywanym cięciem jest nacięcie skóry w okolicy krętarza większego kości udowej, aby odsłonić mięsień gruszkowaty. W następnym kroku, w zależności czy u chorego występuje chrząstka stawowa czy też jest on po endoprotezoplastyce stawu kolanowego, należy usunąć zarówno chrząstkę, jak i endoprotezę z ewentualnym cementem. Chorzy, którzy wymagają usunięcia endoprotezy mają zazwyczaj zaplanowane kilkuetapowe leczenie operacyjne, które najpierw zakłada wydobycie implantu, a następnie w kolejnej operacji wykonanie artrodezy. Głównym zadaniem operatora jest wywiercenie dziury przez całą długość kości udowej i piszczelowej tak, aby następnie móc w wytworzonej przestrzeni umieścić prowadnicę, po której można osadzić gwóźdź śródszpikowy.
Drugi sposób z użyciem gwoździa śródszpikowego polega na użyciu krótszego gwoździa, co pozwala na zmniejszenie pola operacyjnego kosztem większego ryzyka obluzowania gwoździa. Procedurę rozpoczyna się przez nacięcie tkanek nad rzepką. Następnie należy wyciąć powierzchnie stawowe na kości udowej i piszczelowej. Przy zgięciu nogi umieszczany jest gwóźdź w kości piszczelowej, następnie w kości udowej, przez co po wyprostowaniu kończyny powstaje połączenie pomiędzy dwoma częściami gwoździ. Po złączeniu części implantów umacnia się ich połączenie za pomocą śrub. Następnie przy użyciu prowadnicy wprowadza się dodatkowe śruby blokujące implanty w kościach. Jeśli artrodeza jest wykonywana u pacjenta po endoprotezoplastyce stawu kolanowego, należy tak jak w przypadku pierwszej metody najpierw usunąć endoprotezę w procesie leczenia. U takich chorych w przebiegu operacji artrodezy trzeba usunąć większy fragment chorej kości. Z tego względu należy dokładnie zbadać dystans między operowanymi kośćmi, tak aby kończyna operowana nie była ostatecznie dużo krótsza niż kończyna niepodlegająca operacji.
Długość i grubość gwoździ śródszpikowych ustalana jest indywidualnie do długości kończyny danego pacjenta. Noga po zabiegu zostaje ustawiona w takiej pozycji, która pozwala na uzyskanie możliwie prawidłowego chodu. Zaletą artrodezy gwoździem śródszpikowym jest możliwość natychmiastowego częściowego obciążenia kończyny bez unieruchomienia zewnętrznego i niezawodna szybkość zrostu.
Jak przebiega dalsza hospitalizacja?
Po operacji artrodezy stawu kolanowego czas wypisania pacjenta do domu zależy od obrazu klinicznego, powodu wykonania artrodezy i innych czynników indywidualnych. Przy wypisie z naszego szpitala pacjent otrzymuje dokładne zalecenia dalszego leczenia i rozpoczyna proces nawet kilkumiesięcznej rehabilitacji.
Jak przebiega okres pooperacyjny?
Po operacji zalecane jest częściowe obciążanie kończyny, a stabilizator usuwany jest po pojawieniu się zrostu klinicznego, zwykle po 3 miesiącach. Należy stosować odpowiednio dobrany opatrunek lub ortezę stawu kolanowego, a obciążenie wykonywać zgodnie z tolerancją, aż do uwidocznienia zrostu radiologicznego.
Operację artrodezy stawu kolanowego wykonał zespół LCO w składzie:
– dr n. med. Paweł Kaczorowski – operator
– lek. Radosław Stanek – asysta
– Alina Wesołowska – pielęgniarka operacyjna
– Elżbieta Lelewer-Kostecka – pielęgniarka operacyjna
– lek. Adam Mikołajczak – anestezjolog
– Joanna Milewska – pielęgniarka anestezjologiczna
Bibliografia:
– Campbell’s Operative Orthopaedics, S. Terry Canale, James H. Beaty